Ludności reprodukcji współczynniki

Ludności reprodukcji współczynniki, współczynniki charakteryzujące proces reprodukcji ludności; oblicza się je zwykle dla płci żeńskiej. Współczynnik reprodukcji netto — oznacza, ile dziewcząt urodzi średnio w ciągu całego swego życia jedna nowo narodzona kobieta przy danej (niezmiennej) rodności i umieralności, inaczej — stosunek liczby kobiet w dwóch kolejnych pokoleniach obliczony przy założeniu, że rodność i umieralność nie ulegają zmianie. Współczynnik wyższy od jedności oznacza, że liczba ludności danego kraju ma w dłuższym okresie tendencję rosnącą, niższy od jedności — że liczba ludności ma tendencję malejącą. Może się zdarzyć, że liczba ludności jakiegoś kraju wzrasta, mimo że współczynnik jest niższy od jedności; dzieje się tak wtedy, gdy wśród ludności tej roczniki młode, które przede wszystkim decydują o poziomie urodzeń, są stosunkowo liczne. Wysoka wartość tego współczynnika może być wywołana zarówno niską umieralnością i rodnością, jak i wysoką umieralnością przy wysokiej rodności. Współczynnik reprodukcji brutto — oznacza, ile dziewcząt urodziłaby średnio jedna nowo narodzona kobieta, gdyby nie było zgonów, a rodność nie ulegała zmianie, inaczej — jest to średnia liczba dziewcząt urodzonych przez kobiety, które już przebyły okres rozrodczości, obliczona przy danej (niezmiennej) rodności. Współczynnik ten zależy tylko od rodności. Wysoka wartość współczynnika oznacza wysoką rodność. Z definicji współczynnika reprodukcji brutto wynika, że jest on zawsze wyższy od współczynnika reprodukcji netto. W.r.l. zależą od wieku, w jakim ludność danego kraju zawiera związki małżeńskie. Młodszy wiek nowożeńców idzie na ogół w parze z wyższymi wartościami współczynników. Z w.r.l. wiąże się czas trwania jednego pokolenia, czyli średni odstęp czasu między chwilą urodzenia matek a chwilą urodzenia ich dzieci. Czas trwania jednego pokolenia dla płci żeńskiej wynosi zwykle 28—30 lat. Trwanie jednego pokolenia u mężczyzn jest nieco dłuższe, co wiąże się z tym, że mężczyźni wstępują w związki małżeńskie na ogół nieco później niż kobiety. Stosunek między współczynnikami reprodukcji netto a brutto jest w przybliżeniu równy prawdopodobieństwu dożycia noworodka do wieku równego średniemu czasowi trwania jednego pokolenia. W latach międzywojennych większość krajów Europy zachodniej i niektóre kraje Ameryki Północnej wykazywały współczynniki reprodukcji netto niższe od jedności. Po II wojnie światowej wzrosły one znacznie, przede wszystkim na skutek znacznego spadku umieralności (zwłaszcza w wieku niemowlęcym i dziecięcym), jak również na skutek znacznej liczby małżeństw zawartych bezpośrednio po wojnie.