Wspólnota pierwotna (komunizm pierwotny), pierwsza w historii ludzkości formacja społeczno-ekonomiczna, w której sposób produkcji oparty był na społecznej własności środków produkcji, ziemia stanowiła własność określonej wspólnoty, niektóre narzędzia i broń należały do Indywidualnych właścicieli, a wytwory wspólnej pracy dzielono między członków wspólnoty proporcjonalnie do ich potrzeb. Wspólna praca i naturalny podział wynikały z prymitywnych sposobów wytwarzania i trudności, jakie napotykał człowiek w walce z siłami przyrody. Prymitywne narzędzia produkcji pozwalały jedynie na zaspokajanie najprostszych . potrzeb konsumpcyjnych wspólnoty, nie stwarzając warunków do powstawania produktu dodatkowego. W ustroju tym nie istniał wyzysk człowieka przez człowieka, podział klasowy i państwo. Rozwój sił wytwórczych doprowadził do pierwszego społecznego podziału pracy, tj. do wydzielenia się wspólnot rolniczych i hodowlanych. Doskonalenie się narzędzi i metod wytwarzania prowadziło do wzrostu produkcji i powstania produktu dodatkowego. Następstwem przywłaszczania wyników cudzej pracy było formowanie się klas społecznych i prymitywnych organizmów państwowych. Rozwój własności prywatnej doprowadził do rozkładu w.p. w okresie dominowania gospodarki naturalnej pojawiły się pierwsze formy wymiany towarowej. Rozkład w.p. na ziemiach wchodzących obecnie w skład państwa polskiego przypada na I—II w. p.n,e., i trwa do VI—VII w. n.e. We w.p. występuje typ organizacji występuje typ organizacji społeczeństwa, w którym dominującą rolę odgrywa kobieta, a po 1600 p.n.e. patriarchatu, w którym główne znaczenie w rodzie m mężczyzna. We współczesnym świec e pewne pozostałości ustrojowe wspomagały pierwotnej zachowały się w niektórych i krajach Afryki, Ameryki Płd. i Oceanii. Społeczeństwa te są przedmiotem intensywnych badań etnograficznych i antropologicznych.
