Europejska wspólnota gospodarcza (zwana potocznie Wspólnym Rynkiem), ugrupowanie gospodarcze 9 państw Europy zachodniej (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, NRF, Włochy i od 1 I 1973 W. Brytania, Irlandia i Dania) utworzone 1 I 1958 na mocy traktatu podpisanego 25 III 1957 w Rzymie. Organami E.W.G. są: Rada Ministrów, Komisja, Zgromadzenie zwane inaczej Parlamentem Europejskim 1 Trybunał, które jednocześnie są organami Europejskiej Wspólnoty Atomowej (Euroatomu) i — Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (do 1 VII 1967 E.W.G. miała od rębną Radę Ministrów i Komisję). Najwyższym organem E.W.G. jest Rada Ministrów złożona z przedstawicieli rządów państw członkowskich. Do jej kompetencji należą najważniejsze sprawy, będące przedmiotem prac E.W.G. Mimo że traktat rzymski przewidywał stopniowe wprowadzenie zasady, że decyzje w Radzie mają być podejmowane większością głosów, pod naciskiem Francji przyjęto (tzw. kompromis luksemburski z 29 1 1966), że we wszystkich sprawach, uznanych przez jakiekolwiek państwo członkowskie za ważne, wymagana jest jednomyślność. Organem wykonawczym E.W.G. jest Komisja złożona z 14 członków. Jest ona organem ponadpaństwowym formalnie niezależnym od rządów państw członkowskich. Zadaniem jej jest przygotowywanie projektów decyzji Rady Ministrów, wydawanie zarządzeń wykonawczych do tych decyzji, czuwanie nad tym, aby posunięcia rządów państw członkowskich i działających na ich terenie przedsiębiorstw i instytucji były zgodne z traktatem rzymskim oraz decyzjami Rady Ministrów i Komisji. Zgromadzenie, złożone obecnie ze 198 przedstawicieli parlamentów państw członkowskich, jest organem właściwie konsultatywnym. Omawia ono i opiniuje sprawy będące przedmiotem prac E.W.G. Ważniejszym uprawnieniem (ale w praktyce dotąd nie realizowanym) jest to, że może ono większością 2/3 głosów uchwalić votum nieufności dla Komisji, która w takim przypadku musi podać się do dymisji. Zadaniem Trybunału jest rozstrzyganie sporów dotyczących interpretacji i wykonania postanowień traktatu rzymskiego oraz decyzji Rady i Komisji. W obrębie E.W.G. istnieje Europejski Bank Inwestycyjny i Fundusz Socjalny. Bank, dysponujący kapitałem (z wpłat krajów członkowskich), w wysokości 1 mld dol., ma ułatwiać (za pomocą pożyczek i gwarancji kredytowych) finansowanie projektów inwestycyjnych, mających na celu rozwój regionów mniej rozwiniętych, modernizację lub rekonwersję przedsiębiorstw i tworzenie nowych dziedzin produkcji, a ponadto wszelkich projektów inwestycyjnych, które mają znaczenie dla kilku krajów członkowskich. Bank ma uczestniczyć w finansowaniu tych projektów, gdy ze względu na wielkość wydatków nie mogłyby one być finansowane ze środków poszczególnych krajów członkowskich. Do końca 1971 Bank udzielił kredytów i gwarancji na łączną sumę 2315,5 min jednostek rozrachunkowych (1 jednostka rozrachunkowa = 1 dolar sprzed jego dewaluacji z XII 1971). Głównym celem Funduszu Socjalnego (np. w 1971 jego wydatki wyniosły 56,3 min doi.) jest finansowanie części wydatków związanych z przekwalifikowaniem się siły roboczej w przypadku, gdy jest to konieczne w wyniku funkcjonowania E.W.G. Zgodnie z decyzjami podjętymi w 1970 cele, jakie ma finansować, zostaną poważnie rozszerzone, w związku z czym zwiększą się również jego wydatki. U podstaw utworzenia E.W.G. leżą w dużej mierze czynniki o charakterze obiektywnym, tj. warunki współczesnego etapu rozwoju sił wytwórczych (zwłaszcza konieczność zapewnienia wielkiej skali produkcji, szybkiego postępu technicznego, rozwoju specjalizacji i kooperacji zarówno samej produkcji, jak i badań naukowych, i w związku z tym konieczność dysponowania dużym rynkiem zbytu). Te niezależne od ustroju społeczno-gospodarczego czynniki, ze względu na panujący w krajach E.W.G. system kapitalistyczny, przejawiły się jednak we właściwej mu formie, a mianowicie przez dążenie przedsiębiorstw tych krajów do maksymalizacji ich zysków i do ekspansji. Ponadto czynniki te skonkretyzowały się w dążeniu rządów tych krajów do: 1. stworzenia uprzywilejowanych warunków dla ekspansji ich przedsiębiorstw (zwłaszcza przez zniesienie barier polityczno-handlowych w obrotach między krajami E.W.G., przy zachowaniu ich w stosunku do krajów spoza E.W.G.); 2. wywarcia presji (zwłaszcza w wyniku zniesienia barier polityczno-handlowych w obrotach między krajami E.W.G.) na te przedsiębiorstwa w kierunku wzmożonego wysiłku technicznego i organizacyjno-ekonomicznego; 3. przyspieszenia koncentracji oraz centralizacji produkcji i kapitału w celu ułatwienia tym przedsiębiorstwom konkurencji z przedsiębiorstwami innych krajów zarówno na rynku E.W.G., jak i na innych rynkach. Istotną rolę w utworzeniu E.W.G. odegrały też względy polityczne. Klasy rządzące w krajach E.W.G. chciały w ten sposób uruchomić dodatkowe bodźce do wzrostu gospodarczego, co przez wzrost dochodów miało ułatwiać neutralizację wpływów partii robotniczych i komunistycznych na masy pracujące. Ponadto utworzenie Wspólnego Rynku miało prowadzić do umocnienia potencjału ekonomicznego i jedności politycznej obozu zachodniego w jego konfrontacji ekonomicznej, politycznej i ideologicznej z obozem socjalistycznym. Jednocześnie spowodować ono miało wzmocnienie pozycji ekonomicznej i politycznej krajów E.W.G. wśród krajów kapitalistycznych, w tym zwłaszcza wobec USA. W zamierzeniach twórców E.W.G. miała stopniowo stawać się unią gospodarczą. Cel ten zakładał utworzenie wspólnego, obejmującego cały obszar E.W.G,, rynku dla towarów, siły roboczej i kapitałów, wprowadzenie w niektórych dziedzinach (zwłaszcza w rolnictwie, transporcie i handlu z krajami spoza E.W.G.) wspólnej dla wszystkich krajów E.W.G. polityki ekonomicznej i skoordynowanie jej w pozostałych dziedzinach (chodziło tu zwłaszcza o politykę koniunkturalną, monetarną, walutową, bilansu płatniczego, zatrudnienia, fiskalną i socjalną). Zadanie stworzenia wspólnego rynku dla towarów zostało zrealizowane. W przypadku wszystkich artykułów z wyjątkiem artykułów rolnych strefy umiarkowanej zostało ono przeprowadzone do 1 VII 1968, a więc z 1,5-letnim nawet wyprzedzeniem w stosunku do postanowień traktatu rzymskiego. Wspólny rynek był w tym przypadku tworzony przez stopniowe: 1. znoszenie ceł i ograniczeń ilościowych we wzajemnych obrotach handlowych między krajami E.W.G.; 2. wprowadzanie na miejsce poprzednio istniejących narodowych taryf krajów członkowskich tzw. wspólnej (a więc ujednoliconej) taryfy zewnętrznej E.W.G., obowiązującej w stosunku do importu z krajów trzecich. Taryfa ta została zbudowana (z pewnymi tylko wyjątkami) na podstawie średniej arytmetycznej poprzednio istniejących taryf narodowych krajów E.W.G. z tym, że później w wyniku przeprowadzonej w GATT (Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu) tzw. Rundy Kennedy’ego została ona w znacznej mierze obniżona.
