Europejskie stowarzyszenie wolnego handlu

Europejskie stowarzyszenie wolnego handlu(European Free Trade Association — EFTA), ugrupowanie integracyjne typu strefy wolnego handlu, utworzone na mocy układu podpisanego w Sztokholmie 20 XI 1959 (wszedł w życie 1 VII 1960) przez 7 państw: Austrię, Danię, Portugalię, Norwegię, Szwajcarię, Szwecję i W. Brytanię. W 1961 członkiem stowarzyszonym stała się Finlandia, a w 1970 do EFTA przystąpiła Islandia. Główne organy: Rada Ministrów, Rada Ekspertów i stały Sekretariat z siedzibą w Genewie. Koncepcja EFTA wywodzi się z wysuniętej jesienią 1956 przez W. Brytanię propozycji utworzenia szerokiej strefy wolnego handlu, obejmującej wszystkie kraje Europy zachodniej. Prowadzone w tej sprawie tzw. rokowania Maudlinga zostały przy zdecydowanym sprzeciwie Francji zerwane w połowie XII 1958, tj. w przeddzień wprowadzenia pierwszej redukcji ceł w obrębie EWG. W tej sytuacji W. Brytania i pozostałe kraje zdecydowały się utworzyć EFTA. Układ Sztokholmski przewidywał stopniowe znoszenie ceł i innych ograniczeń we wzajemnych obrotach krajów członkowskich artykułami przemysłowymi przy zachowaniu swobody tych krajów w polityce handlowej wobec państw trzecich. W zakresie artykułów rolnych układ przewidywał jedynie możliwość zawierania przez kraje członkowskie odrębnych umów w sprawie liberalizacji obrotów. Układ nie przewidywał tworzenia instytucji o charakterze ponadnarodowym i nie obejmował zagadnień przepływu kapitału i siły roboczej. Realizacja postanowień układu, dotyczących stopniowej eliminacji ceł i kontyngentów, została znacznie przyspieszona. Wg układu miała ona nastąpić w ciągu 8-—10 lat począwszy od 1 VII 1960, w praktyce zaś cła i kontyngenty w obrotach wzajemnych krajów EFTA zostały zniesione do II 1967. Pewne opóźnienia w ich znoszeniu występują w Portugalii, co było przewidziane w Układzie Sztokholmskim. Również Finlandia zgodnie z układem o stowarzyszeniu znosi cła i kontyngenty w wolniejszym tempie. EFTA traktowana była od początku przez kraje członkowskie jako czynnik mający zwiększyć ich siłę przetargową w stosunku do EWG, w tym zwłaszcza w rokowaniach o stworzenie jednolitego rynku zachodnioeuropejskiego, a nie jako organizacja mająca na celu ich integrację ekonomiczną. Wpływ EFTA na przyspieszenie obrotów handlu wewnątrz strefy był w porównaniu z EWG względnie ograniczony. Głównymi przyczynami były: wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego tych krajów (w tym zwłaszcza W. Brytanii), stosunkowo niskie cła w większości krajów w momencie tworzenia ugrupowania, co spowodowało niewielkie zmiany w konkurencyjności towarów wskutek zniesienia ceł, duże odległości geograficzne, znacznie obciążające ceny kosztami transportu, jak i przekonanie rządów i przedsiębiorców o tymczasowości EFTA. W trakcie istnienia ugrupowania W. Brytania, Dania i Norwegia starały się o członkostwo w EWG, Austria, Szwajcaria i Szwecja, ze względu na swoją neutralność, o stowarzyszenie. Rokowania te zostały ponownie podjęte po konferencji krajów EWG w Hadze 1—2 XII 1969. W wyniku zmiany stanowiska EWG (głównie Francji) zakończyły się – one 22 I 1972 podpisaniem układu (wszedł w życie 1 I 1973) o przystąpieniu W. Brytanii, Danii i Irlandii do EWG. Pozostałe kraje EFTA starają się o formę stowarzyszenia bądź preferencyjnego układu handlowego. W związku z tym należy w najbliższym czasie zakładać rozpad EFTA.