Współzawodnictwo pracy, W ustroju socjalistycznym — ruch mający na celu aktywizację załóg pracowniczych w kierunku świadomego, twórczego angażowania się w swoją działalność produkcyjną, w sprawy swoich zakładów, przedsiębiorstw lub instytucji; ułatwia realizację planów gospodarczych, przyczynia się do zwiększenia wydajności pracy, korzystnie wpływa na kształtowanie świadomości socjalistycznej pracujących. W.p. wykorzystuje dla dobra ogólnospołecznego naturalną rywalizację występującą w każdym zespole pracowniczym. Jest to w pełni możliwe w ustroju socjalistycznym, który znosi istniejące w kapitalizmie antagonistyczne sprzeczności między burżuazją a ludźmi pracy. W warunkach kapitalizmu współzawodnictwo znajduje najczęstszy wyraz w bezwzględnej walce konkurencyjnej. Ruch socjalistycznego w.p. zrodził się w Związku Radzieckim; pierwszą jego formą były komunistyczne „subotniki”, polegające na dobrowolnej, bezpłatnej pracy robotników w sobotnie popołudnia. Zadaniom tym służy opracowana przez Radę „Brukselska Nomenklatura Towarowa”, na podstawie której ponad 112 państw zbudowało swoje taryfy celne. Również wartość towarów musi być obliczana wg jednolitych zasad, które znalazły wyraz w opracowanej przez CCC „Brukselskiej Definicji Wartości”, uznawanej i stosowanej przez ponad 80 krajów. CCC nie zajmuje się zagadnieniami polityki celnej. Sprawy te należą do kompetencji GATT. Grupa Robocza ds. Celnych Komitetu Transportu Śródlądowego Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (Genewa) zajmuje się unifikacją procedury celnej sprzyjającej rozwojowi międzynarodowej wymiany towarowej oraz ruchu osobistego. Przedmiotem jej prac jest ujednolicenie zasad i sposobów kontroli celnej, upraszczanie i eliminowanie zbędnych formalności celnych, unifikacja dokumentacji celno-transportowej, usprawnianie działania systemu samochodowych przewozów towarów pod zamknięciem celnym (system TIR), przewozów towarów w kontenerach pod zamknięciem celnym itd. Rezultatem prac Grupy są konwencje, umowy międzynarodowe i rezolucje dotyczące reglamentacji celnej oraz ulg i ułatwień przy przekraczaniu granicy. Konferencja Kierowników Zarządów Ceł Państw Socjalistycznych realizuje wielostronną współpracę zarządów ceł tych krajów w formie odbywających się corocznie konferencji. Nie ma ona statutu organizacji międzynarodowej, nie wchodzi również w skład żadnego z organów RWPG. Zadaniem jej jest m. in. unifikacja przepisów celnych, upraszczanie i ujednolicanie formalności celnych oraz wprowadzanie ułatwień w ruchu osobowym i towarowym. Rezultatem prac Konferencji jest opracowanie, przyjęcie oraz stosowanie przez zainteresowane kraje porozumień i zaleceń wprowadzających ułatwienia i uproszczenia w kontroli celnej obrotu towarowego, w ruchu podróżnych i w obrocie pocztowym. Międzynarodowe Biuro Publikacji Taryf Celnych jest organem wykonawczym Międzynarodowym nastąpiło jednak wypaczenie idei w.p., wyrażające się w pogoni za efektami za wszelką cenę, w związku z czym w.p. straciło swoją popularność w społeczeństwie. W latach 60-tych ruch w.p. odradza się. W.p. występuje w różnych formach. Zależnie od liczby uczestników oraz stosunków między nimi rozróżnia się w.p. indywidualne i zespołowe. W.p. indywidualne, np. o tytuł najlepszego w zawodzie, o wzorowe utrzymanie miejsca pracy, bardzo skutecznie uruchamia bodźce moralne. W.p. zespołowe między brygadami, grupami, a nawet całymi wydziałami i zakładami wzmacnia zwartość kolektywów pracowniczych, polepsza współdziałanie wewnątrz współzawodniczących zespołów. Zależnie od celu stawianego przed ruchem w.p. rozróżnia się bardzo wiele form w.p.: może ono dotyczyć wzrostu produkcji, wydajności pracy, lepszego wykorzystania zdolności produkcyjnych, oszczędności materiałów, wprowadzenia najbardziej przodujących metod pracy, podniesienia kwalifikacji, przyspieszenia obrotu środków obrotowych, jakości wyrobów, wzorowej pracy pod każdym względem. Do w.p. można też zaliczyć pracowniczy ruch racjonalizatorski. Od lat 60-tych formą w.p., szczególnie rozpowszechnioną w polskim przemyśle, są brygady pracy socjalistycznej; ta or- ma w.p. ma na celu wzrost sprawności kolektywów i wzrost satysfakcji z pracy w wyniku kształtowania socjalistycznych stosunków przyjaznej współpracy między członkami brygad. Powodzenie każdej z form w.p. zależy od starannego opracowania zasad i prawidłowej oceny wyników osiąganych przez współzawodniczących. Koordynacja i czuwanie nad prawidłowym rozwojem ruchu w.p. w skali ogólnokrajowej należy do zadań związków zawodowych. W przedsiębiorstwach nad rozwojem w.p. czuwają organa samorządu robotniczego.
