Struktura procesu produkcyjnego, układ procesu dający obraz jego podziału na procesy cząstkowe. S.p.p. jest podstawowym czynnikiem mającym wpływ na organizację procesu i strukturę komórek produkcyjnych, w których ten proces przebiega. Należy rozróżniać proces produkcyjny wyrobu (grupy wyrobów) i proces produkcyjny komórki produkcyjnej (przedsiębiorstwa, zakładu, wydziału itp.). Proces produkcyjny dzielimy na procesy naturalne i procesy czynnego oddziaływania. Pierwsze z nich przebiegają w warunkach naturalnych (np. klimatycznych) bez potrzeby dodatkowego oddziaływania na przedmiot pracy (suszenie tarcicy na wolnym powietrzu, starzenie odlewów itp.). Drugie zaś występują, gdy niezbędne jest bezpośrednie oddziaływanie na przedmioty pracy za pomocą narzędzi lub stworzenie sztucznych warunków przebiegu procesu, np. określonego środowiska o danych właściwościach chemicznych lub fizycznych (np. temperatura, ciśnienie). Ze względu na intensyfikację procesu Produkcyjnego oraz potrzebę ścisłego określenia parametrów przebiegu obecnie procesy naturalne są na ogół eliminowane z procesów produkcyjnych. Proces produkcyjny wyrobu składa się z procesów cząstkowych i operacji. Występujące procesy cząstkowe ze względu na te same cechy można połączyć w jednolite grupy i usystematyzować w następujący sposób: procesy (i operacje) technologiczne, spoczynku, przemieszczania, kontroli jakości i ilości. Niektóre procesy cząstkowe mogą występować łącznie, np. procesy (operacje) technologiczne łącznie z operacjami kontroli, procesy technologiczne wraz z procesami przemieszczania. Zasadnicze znaczenie w procesie produkcyjnym ma proces technologiczny, pozostałe zaś procesy w stosunku do niego mają pomocniczy charakter. Proces technologiczny obejmuje zespół procesów cząstkowych (operacji), w trakcie których następuje zmiana kształtu, właściwości chemicznych, fizycznych lub innych (np. organoleptycznych) przerabianego tworzywa albo dokonuje się łączenie bądź podział poszczególnych elementów (montaż, demontaż). Zależnie od stopnia złożoności wyrobu występują procesy produkcyjne proste (dla wyrobów prostych) lub złożone (dla wyrobów składających się z wielu elementów). W procesie prostym materiał zostaje przetworzony w kolejnych, związanych ze sobą procesach cząstkowych (operacjach), jest to więc proces szeregowy. W procesie złożonym produkt końcowy otrzymujemy przez łączenie ze sobą wyrobów prostych i złożonych. Proces ten powstaje przez połączenie szeregu procesów prostych, a zatem jest to proces równoległo-szeregowy. Proces produkcyjny wyrobu można podzielić wg faz technologicznych (stanowiących część procesu technologicznego), różniących się między sobą metodami i charakterem oddziaływania na tworzywo (np. w przemyśle maszynowym fazy odlewania, obróbki plastycznej, obróbki wiórowej, cieplnej, montażu). Proces prosty wyrobu może obejmować jedną fazę technologiczną, w tym jeden lub kilka sposobów obróbki (w fazie obróbki wiórowej — toczenie, wiercenie, frezowanie, szlifowanie itp.) lub kilka faz technologicznych. Proces złożony można podzielić wg faz technologicznych i sposobów wytwarzania lub wg grup elementów (np. części, zespołów) podobnych technologicznie lub stanowiących element bardziej złożony, produkowanych wspólnie w określonej komórce produkcyjnej (zakładzie, wydziale, gnieździe, oddziale). W produkcji małoseryjnej i jednostkowej na ogół występuje podział procesu wg faz technologicznych i sposobów produkcji, w wyższych typach produkcji następuje zazwyczaj podział wg grup elementów lub też podział mieszany. Jest to sprawa bardzo istotna, gdyż cechy te rzutują na strukturę produkcyjną komórek. W produkcji maszynowo-ręcznej poszczególne procesy można podzielić na operacje. Podział operacji, np. przy obróbce skrawaniem, obejmuje ustawienia (pozycje), zabiegi, przejścia lub czynności, ruchy robocze i ruchy elementarne. Przy obróbce wielonarzędziowej i automatyzacji procesów wytwarzania dawne podziały na operacje zatracają swój sens i niezbędne jest określenie na nowo kryteriów podziału procesów na poszczególne elementy. Proces produkcyjny komórki można podzielić na procesy: podstawowe, dotyczące produkcji wyrobów, pomocnicze, związane z dostarczaniem niezbędnych do produkcji surowców, materiałów, energii itp., przygotowania produkcji, socjalne, przetwarzania i przepływu informacji, a także sterowania (decyzyjne). S.p.p. komórki produkcyjnej rozpatrujemy przede wszystkim wg kryteriów podziału procesu technologicznego ze względu na jego dominujące znaczenie. Stąd też występuje podział: technologiczny, gdy proces produkcyjny komórki dzielimy wg tez technologicznych i sposobów wytwarzania, przedmiotowy, gdy dokonywany jest wg grup elementów, oraz mieszany. Procesy pomocnicze obejmują konserwację, naprawę maszyn, urządzeń, budynków, instalacji oraz konserwację, naprawę, wytwarzanie, składowanie i dostawy narzędzi, przyrządów, środków pomiarowych na stanowiska pracy. Do procesów pomocniczych należą również dostawy materiałów, paliw, energii, sprężonego powietrza, gazów, wody oraz konserwacja i remonty budynków i urządzeń produkcyjnych, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków itp. Procesy przygotowania produkcji obejmują całość prac związanych z organizacją wdrożeń nowych wyrobów, procesów technologicznych i organizacyjnych. Procesy przepływu i przetwarzania informacji odzwierciedlają z odpowiednią szczegółowością i we właściwym czasie stan procesów cząstkowych i pozwalają na podjęcie właściwych decyzji oraz korygowanie ‘procesu, gdy odchylenia przekraczają założone granice. Procesy sterowania (w tym procesy zarządzania) obejmują cały zakres procesów związanych z kierowaniem produkcją.
