Cykl produkcyjny

Cykl produkcyjny, okres od momentu rozpoczęcia produkcji danego wyrobu (procesu produkcyjnego) do momentu jego zakończenia. Istota ekonomiczna c.p. polega na tym, że w czasie jego trwania są ponoszone i ulegają tzw. zamrożeniu określone nakłady pracy żywej i uprzedmiotowionej, której efekt występuje dopiero po zakończeniu c.p. Dlatego w miarę skracania c.p. i koncentrowania nakładów w końcowych jego fazach maleją koszty zamrożenia tych nakładów i w konsekwencji ich suma globalna. Równocześnie skracanie c.p. i koncentracja nakładów w czasie wymagają dodatkowych, stopniowo wzrastających nakładów. Optymalna długość c.p. występuje więc w momencie, kiedy globalne nakłady, malejące dzięki zmniejszaniu się ich zamrożenia, zrównują się z globalnymi, nakładami, rosnącymi z tytułu zwiększania się dodatkowych nakładów na skrócenie c.p. Długość c.p. różnych wyrobów, liczona w jednostkach czasu, waha się od ułamków sekundy (masowa, zautomatyzowana produkcja prostych wyrobów przemysłowych) do kilku lat (szczególnie skomplikowane, unikalne maszyny, wielkie obiekty budowlane). Istotne znaczenie ma przy tym udział i rola procesów naturalnych w danej produkcji oraz stopień skomplikowania i precyzja wykonania produktu. W przypadkach kiedy procesy naturalne mają niewielki udział lub w ogóle nie występują, jak również w przypadkach kiedy porównuje się długość c.p. identycznych wyrobów (pomijając czas trwania procesów naturalnych jako wielkość stałą), optymalna długość c.p. maleje w miarę wzrostu kwalifikacji wykonawców i zastępowania ich pracy działaniem coraz doskonalszych urządzeń technicznych (postęp naukowo-techniczny w skali społeczeństwa pozwala również na skrócenie wykorzystywanych w produkcji procesów naturalnych). Warunkami realizacji tej tendencji jest z kolei odpowiednia skala produkcji, która wiąże się ze stopniem podziału pracy, specjalizacji i kooperacji, oraz właściwa organizacja procesu produkcyjnego. W praktyce przemysłowej można wyróżnić trzy główne formy organizacji wpływające w istotny sposób na długość c.p.: 1. produkcję jednostkową, 2. seryjną i 3. potokową, której odmianę stanowią procesy ciągłe, aparaturowe.