Behawioryzm

Behawioryzm, kierunek dociekań w psychologii XX w., który głosi, że przedmiotem badań może być tylko dostrzegalne zachowanie się człowieka lub zwierzęcia. W badaniach tych kładzie się nacisk na związki między bodźcami a reakcją, negując jednocześnie całkowicie metodę introspekcji. Ten typ badań psychologicznych rozwinął na gruncie amerykańskim w 1912 J. B. Watson. Po II wojnie światowej b. przeżywa renesans. Czołowymi przedstawicielami współczesnego b. są B. F. Skinner (ur. 1904) oraz C. I. Hull. Niektórzy naukowcy skłonni są dopatrywać się powinowactwa między b. a koncepcjami W. M. Bechterewa i I. P. Pawłowa. W naukach ekonomicznych zwolennikami b. byli T. B. Veblen oraz W. C. Mitchell, który sądził, że za pomocą metod behawiorystycznych ekonomia stanie się nauką o „gospodarczym zachowaniu się człowieka”, a przestanie być nauką o „pieniężnej równowadze gospodarczej”. B. wpłynął na kształtowanie się kierunków human relations, public relations, activity analysis oraz psychologii przemysłowej i socjometrii. W tych dziedzinach badania nad zachowaniem się ludzi prowadzili m. in. E. Mayo, E. Farmer, L. W. Ferguson, B. F. Green i J. Moreno. B. usiłuje sprowadzić zjawiska psychiczne na płaszczyznę mechaniczno-biologiczną, w odniesieniu zaś do zjawisk i procesów ekonomicznych wypacza aktywny i dialektyczny charakter gospodarczych stosunków międzyludzkich, skierowując analizę ekonomiczną na płaszczyznę determinizmu technologicznego i wulgarnego materializmu.